ODKRYWAMY ŚWIAT NATURY PO SWOJEMU

FILMY FOTOGRAFIE SŁOWA DŹWIĘKI

STRONA  ARCHIWALNA  (sprzed 2022 r.)

Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy

Autor (tekst i fotografie): Jan Walencik

Pomysł i układ albumu: Jan Walencik
Konsultacja merytoryczna: dr Czesław Okołów
Opracowanie graficzne: Maciej Sadowski, Jan Walencik
Opracowanie kartograficzne: Anna Szymańska, Teresa Wieczerzyńska
Redakcja: Urszula Lewandowska, Anna Witak
Tekst dodatkowy: dr Czesław Okołów
Korekta: Katarzyna Pinkosz, Alicja Chylińska

Objętość: 288 stron (w tym 5 rozkładówek z podwójnymi rozkładanymi skrzydłami)
Format: 23, 5 x 31, 5 cm
Fotografie: 467
Mapy na wyklejkach: 2
Oprawa: twarda całopapierowa z nadrukiem razem z obwolutą z nadrukiem

Przygotowanie do druku: JML s. c., Warszawa
Druk i oprawa: ZRINSKI, Čakovec (Chorwacja)

Wydawca: Sport i Turystyka – MUZA S.A.
Wydanie dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Rok wydania: 1997 – wydanie I, 2000 – wydanie II
ISBN: 83-7079-873-X – wydanie I, 83-7200-689-X – wydanie II

Okładka albumu Tętno pierwotnej puszczy, autor Jan Walencik.

CYTAT. Front okładki albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Sport i Turystyka – MUZA S.A., 1997 r., wydanie I.

W środku Starego Kontynentu, na wschodnich rubieżach Polski i zachodnich kresach Białorusi, bije tętno pierwotnego lasu. Nieprzerwanie od kilku tysięcy lat. Wśród rozbuchanej, mrocznej zieleni, te same mateczniki przemierzają wciąż żubry. Jak za Jagiełły, jak za Mendoga… Jedyna już pozostałość prawdziwie pierwotnych lasów, jakie niegdyś pokrywały europejskie niziny – Rezerwat Biosfery i Dziedzictwo Ludzkości – odwieczna Puszcza Białowieska.

Od kiedy w ogromnej Prapuszczy Starego Kontynentu pojawił się człowiek, rozpoczęła się historia jej zaniku. Stopniowo przez stulecia kurczył się obszar naturalnych lasów pierwotnych. Przepadały bezpowrotnie w zatrważającym tempie, jedynie małe fragmenty pozostawały nietknięte niczym oazy-wyspy. Jedną z nich – dziś już wiadomo, że ostatnią – była Puszcza Białowieska. Przez długie wieki stanowiła niepodzielną całość. Dzika, niedostępna, pełna wykrotów, nieprzebytego gąszczu i mokradeł, położona z dala od ludzkich skupisk, na krawędzi bagnistego Polesia. Była uprzywilejowana, bo polowali w niej litewscy książęta, polscy królowie, a potem carowie Rosji. Chcieli ją widzieć wspaniałą i pełną zwierza. Byli z niej dumni.

Ale 25 lipca 1944 roku, decyzją Stalina, Puszczę rozcięła granica pomiędzy Polską a Związkiem Radzieckim. W 1981 roku zbudowano po wschodniej stronie jeszcze jedną barierę chroniącą przed wpływami zachodu: drugi pas graniczny otoczony płotami z drutów kolczastych. Szczęśliwie dla całej Puszczy, po stronie dzisiejszej Białorusi przetrwały ogromne obszary starych, naturalnych drzewostanów. Teraz nie jest już tajemnicą, że traktowano ją jako zwierzyniec do polowań radzieckiej elity. Tu także rozlokowano niegdyś ważne strategiczne urządzenia wojskowe.

Mimo granicy, systemów alarmowych i płotów ciągnących się kilometrami, prastara słowiańska Puszcza Białowieska – okrawana i zniekształcana – ciągle trwa po obydwu stronach w rytmie prawie nie zmienionym od tysiącleci. I taką właśnie, niepodzielną, niezależną od człowieka, dziką i pełną życia, Czytelnik może zobaczyć w tym albumie. Może spróbować zrozumieć, w jaki sposób działa organizm naturalnego lasu. Może nawet spróbować zajrzeć w Jej duszę

CYTAT. Fragment albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Str. 20 (verso) i 21 (recto) z rozłożonym skrzydłem. 1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A

CYTAT. Fragment albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Str. 112 (verso) i 113 (recto) ze złożonym pod spód skrzydłem. 1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A

CYTAT. Fragment albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Str. 142 (verso) i 143 (recto). 1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A

CYTAT. Fragment albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Str. 158 (verso) i 159 (recto). 1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A

Album Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy jest oryginalnym pomysłem i dziełem – pierwszą  książką Jana Walencika, włącznie z koncepcją układu i rozwiązań graficznych. Można powiedzieć, że jest on rodzajem specyficznej wystawy zdjęć z podpowiedziami znającego się na rzeczy narratora – pokazu, na który zostaje zaproszony Czytelnik. Charakterystyczne, a jednocześnie nowatorskie jest w tej książce snucie opowieści fotograficzno-słownej i stosowanie w tym celu nie podpisów, a obszernych komentarzy do fotografii oraz złożonej, ale też bardzo czytelnej paginacji, w postaci trzypoziomowych tytułów (rozdział – podrozdział – omówienie), jasno i konsekwentnie prowadzących Czytelnika od pierwszej do ostatniej strony. Ma On zatem nie tylko ucztę dla oczu w postaci oryginalnych zdjęć autora z Puszczy – wyrafinowanych obrazów barwnych, ale otrzymuje też olbrzymią porcję wiedzy przyrodniczej w formie wciągającej gawędy tego samego autora. Dodatkową atrakcją jest 5 rozkładówek z rozkładanymi na zewnątrz książki skrzydłami – tworzącymi rodzaje panoramicznych galerii, przyciągającego oko długiego poziomego kolażu fotografii na określony temat. Tę złożoność 5-częściowego albumu i czytelność kolejnych prezentowanych zagadnień dobrze oddaje poniższy spis treści Tętna…:

WIELKI DOM

Wielki Dom – mozaika pierwotnych zbiorowisk

Ostatnia Puszcza niżowej Europy
Dusza Puszczy

Piętra Wielkiego Domu – niezliczone miejsca do życia

Siedem kondygnacji
Piętro V,  IV – w koronach               
Piętro III, II – wśród pni
Piętro I – w podszycie
Parter – w runie
Piwnica – pod ziemią
Strefa wody

NIEKOŃCZĄCY SIĘ WYŚCIG

Walka na śmierć i życie

Wichura
Krajobraz po bitwie
Wyścig ku górze
Kiedy się ma 200, 300, 400 lat…

Pierwotne zielone piekło czy raj?

Najważniejszy jest liść
Ulewa
Poszukiwacze wilgoci
Jesień
Zimowanie roślin
Wiosenna eksplozja
Coroczne przemijanie

OLBRZYMY I KARŁY

Imperatorzy Puszczy

Uosobienie Puszczy
Pomiędzy wiosną a jesienią
Żerujące olbrzymy

Pod osłoną mroku

Największe siekacze Puszczy
Siła drobnych gryzoni

Lawina karlich żołądków

Liściojady i nie tylko
Uczta na kwiatach
Grzybojady

Niezieloni prześladowcy zielonych

Grzyby pasożytnicze

NIE TYLKO KŁY I PAZURY

Na tropie ofiary

Stereotyp drapieżnika
Sposób na wieczny głód
Pomiędzy wodą a lądem
Rysi rewir

Mali prześladowcy

Pasożyt pasożytowi nierówny
Drapieżne karły

Skrzydlaci łowcy

Drapieżnik?!
Jastrzębiowate
Sowy: najmniejsza, największa

ŻYWA SIEĆ

Nędzarze pierwotnej Puszczy

Padlinożercy
Pożeracze odchodów
Próchnojady

Ostatni etap

Z próchna w próchnicę
Rozkład na dnie

W zamkniętym kręgu

Niepowtarzalny organizm
Symfonia siły, zdrowia i nieśmiertelności
Nadzieja Puszczy?

Album Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy został wydanym z dbałością przez Sport i Turystykę – MUZA S.A. Wydawca pragnął zrealizować całą wielką serię 23 albumów pod redakcją Jana Walencika, wzorowanych na pierwszym Tętnie… – serię o wszystkich parkach narodowych w Polsce. Ostatecznie udało się wydać 5 albumów, w tym 3 autorstwa Jana Walencika.

Wydawnictwo MUZA S.A. tuż po wydaniu albumu Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy, przedstawiło go na 41 Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie. W mediach ukazały się informacje o tej pozycji i recenzje. Jedna z pierwszych była krótka recenzja w magazynie Playboy (!). Wkrótce książka została dostrzeżona i nagrodzona za wysoki poziom treściowy, artystyczny, edytorski i edukacyjny – w 1997 roku na VI Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczo-Turystycznej, towarzyszącym Międzynarodowemu Salonowi Turystycznemu TOUR-Salon w Poznaniu i w 1998 roku nominowana do nagrody Edukacja 98 na V Targach Książki Szkolnej w Warszawie.

CYTAT. Pierwsza strona zaproszenia na promocję albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. 05.1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A.

CYTAT. Druga strona zaproszenia na promocję albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. 05.1997 r. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A.

D100493. Bożena i Jan Walencikowie i ich goście podczas promocji albumu Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. na 41 Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie (w stoisku Wydawnictwa MUZA S.A.). 17.05.1997 r. © Maciej Walencik 2017 r.

D100492. Bożena i Jan Walencikowie podczas promocji albumu Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. na 41 Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie (w stoisku Wydawnictwa MUZA S.A.). 17.05.1997 r. © Maciej Walencik 2017.

CYTAT. Omówienie albumuTętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy – Czesław Okołów: Nowa seria albumów fotografiki artstycznej poświęcona polskim parkom narodowym. Źródło: Parki Narodowe, nr 3 1997 r.

CYTAT. Recenzja w Playboy’u. Omówienie albumu – Hanna Adamkowska: Książki. Jan Walencik. Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy (Sport i Turystyka – Muza S.A.). Źródło: Playboy, nr 9 1997 r.

CYTAT. Informacja o nagrodach za albumy Jana Walencika  Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy  i Dolina nieujarzmionej rzeki. Biebrzański Park Narodowy dla Wydawnictwa MUZA S.A. – na stronie MUZA Księgarnia Internetowa. Źródło: muza.com.pl. Dostęp: 15.03.2017 r. 

CYTAT. Informacja o nagrodzie dla Wydawnictwa MUZA S.A. za album Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy. Źródło: Serwis Informacyjny Klubu Czytelników Wydawnictwa MUZA S.A. 02.1998 r.

CYTAT. Fragment katalogu Wydawnictwa Sport i Turystyka – MUZA S.A. z zapowiedzią dwóch albumów Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy i Dolina nieujarzmionej rzeki. Biebrzański Park Narodowy. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A. 1997 r. 

CYTAT. Informacja o II wydaniu albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy w katalogu Wydawnictwa MUZA S.A. Źródło: Sport i Turystyka – MUZA S.A. 05.2000 r. 

I wydanie książki szybko zniknęło z półek księgarskich. 30.04.2000 roku ukazało się II wydanie albumu Jana Walencika Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy i podobnie szybko rozeszło się wśród czytelników oraz koneserów albumów przyrodniczych.